Mersin'in yaklaşık 11 km. batısında, bugünkü Mezitli ilçesi sınırları içinde Viranşehir mahallesinde yer alan Soli Pompeiopolis merkeze en yakın ören yerlerinden birisidir.

1999 yılında başlatılan arkeolojik kazılara göre: İ.Ö. 2. binden beri Doğu Akdeniz'in önemli liman kentleri arasındadır. Roma döneminde 200 sütunu olan kuzey güney doğrultusundaki Sütunlu Cadde (cardo maximus) ve çevresindeki anıtsal mimari kalıntılar: Soli Höyüğe yaslanan tiyatro, liman, hamam, Aratos'un anıt mezarı, günümüzde yalnızca limanın doğusunda kalıntıları görülen surlar ve toprak üzerindeki diğer kalıntılar anıtsal Roma Dönemi'ni yansıtmaktadır. Antoninus Pius Dönemi'nde kentin kuruluşunun 209. yıldönümünde basılan anı sikkesine göre; Soli Pompeiopolis, İ.Ö. 66/65 yılında Büyük Pompeius (Pompeius Magnus, i. Ö. 106-48) tarafından kurulur. Strabon, 14.5.8 (671); Plutarch, (Pompeius, 28); Dio (36, 37); Pomponius Mela'ya (13, 71) göre: Büyük Pompeius korsanlardan geriye kalanlardan bağışlanmaya layık, önemli olanlarını ve görev süreleri biten askerleri buraya yerleştirir ve kentin adını "Pompeiopolis" olarak değiştirir.

Diogenes Laertios'a göre, Soli adının kökeni (Solon 1.51), burada bir zamanlar yöneticilik yapmış olan Solon'dan kaynaklanmaktadır (İ.Ö. 630-560). Solon, Kilikia'da kurduğu bu kente hem adını verir hem de buraya AtinalIları yerleştirir. Batı dillerine "soloikismos" türetimi ile giren Soli (Grekçe Soloi) sözdizimsel dil yanlışı, dilin aykırı kullanımı anlamına gelen bir gramerterimine kaynaklık etmektedir. Bu anlamda ününü Solon ile gelen AtinalIların zamanla dili bozarak aykırı konuşan halkına borçludur. Soli adını ilk kullanan Hesiodos' tur. Hesiodos'a göre, Troia'nın düşmesinden sonra Argos'un kurucusu Amphiaraus'un oğlu kahin Amphilokhos, Apollon tarafından Soli'de öldürülmüş ve gömülmüştür.

Helenistik Çağ, Soli'nin en parlak dönemlerinden biridir. Büyük İskender İ.Ö. 333'te Soli'yi Issos'ta Perslere karşı kazandığı zafer öncesi hiçbir direnişle karşılaşmadan ele geçirmiş ve Tarsus'ta neredeyse ölümüne neden olabilecek ateşli bir hastalıktan kurtulduğu için Soli'de Asklepios'a kurbanlar sunmuştur. Ayrıca ordusuyla geçit düzenleyip, meşale koşusu, müzik gösterileri ve spor yarışmaları yaptırmıştır (Anabasis 2.5.7). İskender Soli halkını Perslere karşı eğilimlerinden dolayı 200 gümüş talanton para ile cezalandırmış ve kente halk egemenliğine dayalı bir yönetim bağışlamıştır. Helenistik Dönemde Soli'nin ünlüleri arasında, babası Tarsus'tan göç etmiş olan stoacı filozof Khyrsippos; güldürü şairi Philemon ve nazım tarzında yazılmış olan "Phainomena" adlı yapıtın yazarı Aratos vardır (Strabon 14.5.8).

Soli, İ.Ö. 70'lerde Armenia kralı Tigranes'in saldırısına uğrar ve halkı, onun yeni kurduğu başkenti Tigranokerta'nın bayındırlığında çalıştırılmak üzere göçe zorlanır. Soli halkı bu sürgünden sonra ancak İ.Ö. 68'de yeniden yurtlarına dönebilmiştir. İ.Ö. 67 yılı Soli tarihi için bir dönüm noktası ve yeni bir başlangıçtır. Pompeius tarafından yapılan düzenlemelerle Ovalık Kilikia (Cilicia Campestris/Pedias) artık Roma'nın egemenliği ve koruyuculuğu altınagirmiştir. İ.Ö. 66/65 yılında Pompei'nin adını alan ve onun görev süreleri biten askerleri ve korsanları yerleştirdiği bir Roma kenti olarak yeniden kurulan Pompeiopolis'e bu tarihten sonra serbest şehir (civitas libera) ünvanı verilmiştir.

Soli Pompeiopolis 19. yy. da özellikle İngiliz ve Fransız gezginlerin ilgisini çekmiştir. Bu gezginlerin plan ve gravürleri, kentin tarihi ve arkeolojisi ile ilgili yayınlarında, anı ve günlüklerinde yerlerini alır. Burada anılmaya değerolanlar: Charles Robert Cockerell (1810-17), F. Beaufort (1811), John MacDonald Kinneir (1813-14), W.M. Leake (1824), J. A. Cramer (1832), L. De Laborde (1838), V. Langlois (1852-53), W. Barker (1853), W. Bartlett (1834-35, 1842-45 ve 1853), Charles Texier (1862), P. Tremaux (1863), E. J. Davis (1875), V. Cuinet (1890), G. Alishan (1899)'ın notları ve içinde yer alan çizimlerdir.

Pompeiopolis'in planlarından en hatasızı 1/500 yard ölçekli, İngiliz Amiral F. Beaufort'unkidir. Limanın kuzey doğusunda limana bakan tiyatrosu ve onun yaslandığı Soli Höyük kuzeyinde limana bitişikSütunlu Cadde ve şehri çevreleyen sur ile kuleler planda açıkça görülür.

Soli Pompeiopolis'i en son ziyaret eden ünlülerden birisi de Türkiye Cumhuriyeti'nin ilk Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal Atatürk'tür. 21 Mayıs 1938'de Mersin Valisi Ruknettin Nasuhioğlu ve Belediye Başkanı Mithat Toroğlu'nu refakatinde gittiği Pompeiopolis Sütunlu Caddesi Atatürk'ün ziyaret ettiği en son ören yeridir.

Soli Pompeiopolis, arkeoloji literatürüne 1889'da Berlin'e Soli'den götürüldüğü iddia edilen ve şimdi Staalichen Museen koleksiyonundaki Orta Tunç Çağı silah definesi ile bu silahlar arasında bulunan Eski Hitit hiyeroglifli damga mühür örnekleriyle girer.